Heb je ooit iemand horen zeggen dat je beter niet je grote teen kunt verliezen, omdat je anders zult omvallen? In deze stelling zit zeker waarheid! Behoudt van evenwicht is slechts één van de rollen die je grote teen en het bijbehorende gewricht vervullen. Een kort overzicht van de andere eigenschappen die behoren tot het metatarsophalangeale 1 gewricht, kortweg MTP1-gewricht:

• Proprioceptie en daarmee feedbackmechanisme naar het centrale zenuwstelsel en het brein om houding, evenwicht en coördinatie te handhaven.
• Onderdeel van de voet ’tripod’ en daarmee stabiliteit van de voet aan de ondergrond.
• Windlass mechanisme voor stevigheid van de lengteboog van het voetgewelf.
• Behoudt voorwaartse gang tijdens het moment van de voetafzet.

Op het moment dat er beperkingen ontstaan in het grote teengewricht, ontstaat er al gauw een kettingreactie aan problemen hogerop in het lichaam. Een zogeheten ‘keten’ probleem doet zich dan voor. Als jij op plek A niet meer conform het ‘design’ van jouw lichaam beweegt, dan zal volgens biomechanische principes de constructie op plek B, C of misschien wel K moeten gaan compenseren om alsnog het einddoel te behalen: bewegen van A naar B.

Het mes snijdt aan twee kanten, aan de ene kant is het ideaal dat ons lichaam zo’n groot aanpassingsvermogen heeft, aan de andere kant heeft de aanpassing die we leveren een ‘prijs’ die betaald moet worden. Zie het alsof iedere fysieke aanpassing die je verricht een tientje kost, die kun je wel missen zul je denken, maar wat nou als blijkt dat je dit 6000 stappen of meer per dag doet? Niet iedereen heeft hetzelfde banksaldo op zijn gezondheidsrekening staan en niet wetende wat dat saldo exact is, krijgt men vaak pas een seintje als ze in het rood zijn beland. Door dit principe kan het soms jaren duren voordat je echt klachten ervaart, ondertussen zijn de ‘patronen’ behoorlijk ingebed in je onbewuste gaan en staan.

Van top tot teen, de oppervlakkige posterieure lijn

Hierboven heb ik al kort aangestipt dat er een neurologisch en biomechanisch belang zit aan het goed functioneren van de grote teen. De derde belanghebbende is de fascia. We spreken dan over de myofasciale lijn genaamd de oppervlakkige posterieure lijn, afgekort OPL. De OPL loopt in twee delen. Deel één begint aan de onderkant van de tenen tot in de knieholte en deel twee vervolgens vanaf de knieholte tot aan de wenkbrauwboog. Wanneer de knieën gestrekt zijn overspant deze stevige laag de gehele achterzijde van ons lichaam. De functie van de OPL is om het lichaam rechtop te houden en het geeft stevigheid aan alle primaire en secundaire krommingen. Hierbij verstaan we in dit geval het cranium en de hiel als primair en de voetbogen en knieholtes als secundair.

Het eerder benoemde windlass mechanisme is in essentie het opspannen van onder andere dit deel van de fascia om zo’n secundaire boog te verstevigen en energie op efficiënte wijze voorwaarts te sturen op het moment dat we met ons gehele lichaamsgewicht over de grote teen afzetten. Je kunt je voorstellen dat zodra er een afwijkende afzet van de voet plaatsvindt, bijvoorbeeld tijdens een ‘Donald Duck’ loopje, het windlass mechanisme niet (optimaal) zal plaatsvinden, de voetboog gedeeltelijk ineenstort, energie verloren gaat en er een algehele doorwerking tot en met je schedel is. Mede hierdoor dat het hebben van een verkeerd looppatroon veelal bijdraagt in een gevoel van algehele vermoeidheid en zelfs hoofdpijn.

De oefening, tijd om te flexen